Ι.Μ. Αγίου Νικολάου Αναπαυσά

Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Αναπαυσά

Η μικρή έκταση του βράχου οδήγησε αναγκαστικά το κτίσιμο της Μονής σε πατώματα το ένα πάνω στο άλλο. Η πρόσβαση γίνεται με τη κτιστή σκάλα. Στην είσοδο της Μονής βρίσκεται το παρεκκλήσι του Αγίου Αντωνίου και η κρύπτη όπου φυλάσσονταν παλαιότερα οι κώδικες και τα κειμήλια της Μονής. Στους τοίχους υπάρχουν τοιχογραφίες του 14ου Αιώνα.

Στο δεύτερο πάτωμα είναι ο κεντρικός Ναός (καθολικό) που τιμάται ο Άγιος Νικόλαος και είναι μακρόστενος και κολλημένος στη νότια πλευρά του τείχους του μοναστηριού. Ο τρούλος του ναού είναι χαμηλός χωρίς παράθυρα.

Στο τρίτο πάτωμα βρίσκεται η παλαιά τράπεζα διακοσμημένη με τοιχογραφίες, Η τράπεζα ανακαινισμένη σήμερα χρησιμεύει για την υποδοχή των προσκυνητών. Υπάρχει ακόμη και το οστεοφυλάκιο, τα κελιά των μοναχών και το παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.

Το καθολικό έγινε επί μητροπολίτου Λαρίσης Διονυσίου του Ελεήμονος και επί εξάρχου Σταγών ιερομονάχου Νικάνορος.

Το έργο του περίφημου Κρητικού Αγιογράφου Θεοφάνη στη μονή Αναπαυσά

Το 1527 έγινε η αποπεράτωση της αγιογράφησης του καθολικού από τον Θεοφάνη Στρελίτζα τον Κρήτα, που συγκαταλέγεται στους πιο σημαντικούς αγιογράφους της Ορθοδοξίας. Στις τοιχογραφίες διακρίνουμε την μεγάλη τελειότητα στο σχεδιασμό των μορφών και την άριστη χρωματική απόδοση.

Ξεχωρίζουν οι παραστάσεις της ?Aκρας Ταπεινώσεως του Κυρίου, της Δεομένης Παναγίας, του Ιωνά που βγαίνει από το στόμα του κήτους, της Λειτουργίας των Αγγέλων και της Δευτέρας Παρουσίας.

Από τις αρχές του 1900 το μοναστήρι εγκαταλείφθηκε και άρχισε να ερειπώνεται. Στη δεκαετία του 1960 το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου αναστηλώθηκε και ανακαινίστηκε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία . Μέχρι το 1982 έμενε σ? αυτό ο πατήρ Παλαμάς. Όταν όμως αυτός αναγκάστηκε να φύγει, το μοναστήρι έκλεισε για 15 χρόνια. ?Aνοιγε μόνον τα καλοκαίρια από τους ιερείς της Καλαμπάκας για τους τουρίστες. ?Aρχισε ξανά να λειτουργεί το 1997.

Στη δεκαετία του 1960 η Μονή ανακαινίστηκε και αναστηλώθηκε με την επίβλεψη της 7ης Εφορείας Αρχαιοτήτων, έγινε συντήρηση των τοιχογραφιών, που απέκτησαν την παλιά τους λάμψη.

Τα λίγα χειρόγραφα της μονής φυλάσσονται στο σκευοφυλάκιο της Ιεράς Μονής του Αγίου Στεφάνου.