Ι.Μ. Βαρλαάμ

Ιερά Μονή Βαρλαάμ

Βρίσκεται απέναντι από το Μεγάλο Μετέωρο. Ιδρυτής της είναι ο ασκητής Βαρλαάμ στα μέσα του 14ου αιώνα . Στην συνέχεια ανακαινίσθηκε από τους αδελφούς Αψαράδες Θεοφάνη και Νεκτάριο από τα Γιάννενα.

Το καθολικό της Ιεράς Μονής είναι αφιερωμένο στη μνήμη των Αγίων Πάντων και το έκτισαν οι αδελφοί μοναχοί Θεοφάνης και Νεκτάριος το 1541-1544. Οι τοιχογραφίες του καθολικού είναι κυρίως του Φράγκου Κατελάνου από την Θήβα.

Η πρόσβαση στη μονή γινόταν με σκαλωσιές από αργότερα αντικαταστάθηκαν με μεγάλες ανεμόσκαλες και με το δίχτυ που το χρησιμοποιούν και σήμερα για τη μεταφορά τροφίμων και υλικών για τη συντήρηση της μονής. Το 1923 οι μοναχοί σκάλισαν στο βράχο 195 σκαλιά που οδηγούν σήμερα με ασφάλεια στην κορυφή του βράχου σε ύψος 370 μέτρα.

Στα τέλη του 16ου αι. Και στις αρχές του 17ου αι. λειτουργούσε το πιο οργανωμένο βιβλιογραφικό εργαστήριο των μετεωρίτικων μονών, ενώ λειτουργούσε και ειδικό εργαστήριο χρυσοκεντητικής.

Το σκευοφυλάκιο της μονής περιλαμβάνει λείψανα Αγίων, ιερά άμφια, διάφορα σκεύη, σιδερένια ζώνη των κτητόρων της μονής, χρυσοκέντητος επιτάφιος, διάφορα ευαγγέλια και χειρόγραφα γραμμένα σε περγαμηνή, άλλα κειμήλια καθώς και πλούσια βιβλιοθήκη.

Υπάρχει επίσης στην Ι.Μ και το παρεκκλήσι των Τριών Ιεραρχών πάνω στον πρώτο ναΐσκο που οικοδόμησε ο αναχωρητής Βαρλαάμ. Σημαντικά κτίσματα είναι η παλαιά τράπεζα η Εστία (μαγειρείο) και το γηροκομείο (νοσοκομείο).

Το μοναστήρι συμβάλλει αποφασιστικά στο να διατηρηθεί η ορθόδοξη παράδοση και ο βυζαντινός πολιτισμός. Διάφορα έργα συντηρούνται, εκτίθενται και φυλάσσονται σε ειδικά ανακαινισμένους χώρους, μέσα σε προθήκες και σε κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας. Ένα παράδειγμα φύλαξης μίας μεγάλης αξίας βυζαντινής φορητής εικόνας είναι το παρακάτω: Η εικόνα είναι αμφιπρόσωπη, έχει δηλαδή δύο όψεις. Στη μία όψη υπάρχει η Σταύρωση του Χριστού, έργο του 14ου αιώνα, και στην άλλη όψη υπάρχει η Κοίμηση της Θεοτόκου, που είναι μεταγενέστερη του 16ου αιώνα (διά χειρός Θεοφάνους του Κρητός). Είναι δωρεά του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννη Καντακουζηνού, της συζύγου του Θεοδώρας και των παιδιών τους. Το ιερό αυτό κειμήλιο ανήκει στον ιερό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Καλαμπάκας. Τα τελευταία χρόνια έχει πέσει «θύμα» κλοπής δύο φορές. Ευτυχώς βρέθηκε, αλλά χωρισμένη σε δύο εικόνες, και σήμερα για λόγους ασφαλείας φυλάγεται στο μοναστήρι μας. Τέλος στο Ιερό βήμα των Αγίων Πάντων φυλάγονται ως πολύτιμος θησαυρός της Ορθοδοξίας πολλά λείψανα Αγίων, που ευωδιάζουν και ευφραίνουν τους πιστούς. Μεταξύ άλλων είναι οι κάρες των οσίων κτιτόρων και του νεομάρτυρος Νικολάου του εκ Μετσόβου και κομμάτια από τα λείψανα του Ιερού Χρυσοστόμου, του Τιμίου Προδρόμου, της Αγίας Παρασκευής και της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολυτρίας.

Όλα τα εκθέματα είναι πραγματικά εντυπωσιακά, εντύπωση όμως προκαλεί ένα μεγάλο βαρέλι στην αποθήκη χωρητικότητας 12 τόνων το οποίο κατασκεύασαν οι μοναχοί στο οποίο μάζευαν το νερό της βροχής και το νερό το χρησιμοποιούσαν ως πόσιμο, για τις αρδεύσεις και για τις οικοδομικές τους εργασίες. Αργότερα σε διάστημα μεγαλύτερο των 18 ετών κατάφεραν να φτιάξουν τρεις δεξαμενές, οπότε το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε πολύ πιο καλά.